Co warto wiedzieć, zanim zdecydujesz się na terapię systemową?

Słowo „system” pochodzi z języka greckiego i oznacza przedmiot będący częścią całości. Terapia systemowa opiera się na założeniu, że leczeniem należy objąć cały system (najczęściej jest to rodzina), w którym pacjent funkcjonuje. Problemy emocjonalne członków rodziny są analizowane poprzez obserwację całego systemu rodzinnego. Terapia polega na pomocy rodzinie będącej w kryzysie, w ustaleniu reguł funkcjonowania, zaznaczeniu granic i określeniu prawidłowej komunikacji, a także wzmocnieniu więzi między członkami rodziny.

Kto może skorzystać z terapii systemowej?

W psychoterapii systemowej mogą brać udział wszyscy członkowie rodziny, którym jest trudno komunikować się ze sobą. Powinny w niej uczestniczyć wszystkie osoby, które razem mieszkają, ale może to być tylko jeden rodzic i dziecko lub samo rodzeństwo. Terapia rodzin jest niezbędna w sytuacji, kiedy w rodzinie dochodzi do przemocy fizycznej, zalecana jest wtedy, kiedy występuje przypadek choroby psychicznej, zaburzenia odżywiania, lub kiedy jest konieczność określenia nowych zasad we wspólnym funkcjonowaniu, np. po rozwodzie rodziców. Ten rodzaj terapii zalecany jest u dzieci z zaburzeniami zachowania, ADHD, przy zaburzeniach nerwicowych, a także w rodzinach, gdzie jest problem z uzależnieniami i zaburzeniami depresyjnymi.

Na czym polega terapia systemowa?

Terapia tego typu najczęściej przeprowadzana jest przez poradnię psychologiczną. Założeniem terapii jest przekonanie, że jeśli rodzina jest systemem, to każdy z członków oddziałuje swoim zachowaniem na innych. Wszystkie osoby w rodzinie, najczęściej nieświadomie, dążą do utrzymania homeostazy, czyli takiego stanu, który nie podlega zmianom, nawet jeśli jest wyjątkowo niekorzystny dla jej członków. W toku terapii rodzin jej uczestnicy dostrzegają schematy i mechanizmy powodujące pojawienie się konfliktów oraz uświadamiają sobie, jaką rolę pełni każda z osób w rodzinie. Podejście systemowe zakłada, że duże trudności w funkcjonowaniu nawet tylko jednego członka rodziny są odwzorowaniem problemu całego systemu. Aby doszło do zmiany, wszystkie osoby muszą nauczyć się modyfikować swoje zachowanie. W ramach terapii można zaznaczyć granice między jednostkami w systemie oraz sprecyzować ich zadania i role. Funkcjonowanie systemu można scharakteryzować między innymi za pomocą takich pojęć, jak:

• triangulacja – polega na tym, że napięcie w rodzinie zmniejsza się tylko w takiej sytuacji, kiedy jej członkowie muszą zająć się problemami innej jednostki systemu,
• morfogeneza – skłonność rodziny do wprowadzania zmian, odwrotność homeostazy; aby system funkcjonował harmonijnie, musi być zachowana równowaga pomiędzy morfogenezą i homeostazą,
• fuzja emocjonalna – jest to sytuacja, kiedy więź emocjonalna jest tak silna, że przeżywający emocje nie są w stanie określić, do kogo one należą.

Czas trwania terapii systemowej

Spotkania w poradni psychologicznej nie powinny odbywać się zbyt często, zazwyczaj przeprowadzane są co kilka tygodni w sesjach trwających 60-90 minut. Dłuższy okres przerw między spotkaniami jest potrzebny, aby system miał czas na uświadomienie sobie rodzaju trudności i przeprowadzenie zmian. Rozwiązanie mniej złożonych problemów wymaga zazwyczaj kilku sesji terapeutycznych, bardziej skomplikowane przypadki rozwiązywane są dłużej.

Zastosowanie terapii systemowej sprawia, że jednostka uzyskuje większą niezależność, ale otrzymuje również większe wsparcie od członków rodziny i sama okazuje lepsze zrozumienie. Z funkcjonowaniem systemu związany jest szereg różnych komplikacji, ale ważne, że wszystkie je można rozwiązać.